KLINIKA ORTODONTYCZNA
Joanna Madej

Aparaty ruchome to takie, które można samodzielnie zdejmować. Konstrukcja tych aparatów składa się z akrylowej bazy (w wybranym przez pacjenta kolorze) i elementów drucianych działających na zęby. Ich wada jest taka, że trzeba o nich pamiętać i nosić przynajmniej kilkanaście godzin na dobę (najlepiej minimum 5 godzin w ciągu dnia i na noc). Mają też jednak zaletę w postaci łatwiejszego utrzymanie higieny.

Aparaty ruchome stosuje się często u w okresie uzębienia mlecznego i mieszanego. Ten typ aparatów pomaga rozbudować łuki zębowe, wspomaga odpowiedni wzrost szczęk i koryguje wady zgryzu u dzieci, u których część zębów to zęby mleczne, a część – stałe. Dzięki leczeniu aparatami ruchomymi we wczesnym okresie życia pacjent ma szansę uniknąć leczenia aparatem stałym w późniejszych latach.

Aparaty stałe to takie, które są zainstalowane na zębach na cały okres leczenia. Składają się one zamków i pierścieni przyklejonych bezpośrednio do zębów. Sprężysty drut mocowany do zamków działa na nie z siłą, aby spowodować ruchy zębów. Dzięki temu można precyzyjnie przesuwać i ustawiać zęby, obracać je i wyrównywać i w ten sposób kreować piękne uśmiechy.

Do wyboru mamy zamki metalowe albo kosmetyczne z tworzyw w kolorze zębów lub przeźroczystych wykonanych z kryształów szafiru. Nowością od jakiegoś czasu są także zamki samoligaturujące.

 

Zamki samoligaturujące (inaczej bezligaturowe) to technika zamykania łuku w szczelinie zamka za pomocą specjalnej klapki, a nie przywiązywaniu go gumką (tzw. ligaturą). Łuk przesuwa się swobodnie eliminując znacznie tarcie, zwłaszcza w początkowej fazie leczenia. Dla pacjenta oznacza to krótszy czas noszenia aparatu, mniejszą ilość wizyt kontrolnych, oraz minimalne dolegliwości bólowe. Również higiena jest łatwiejsza gdyż nie ma elastycznych ligatur które utrudniają usuwanie nagromadzonego osadu.

Perfekcyjna higiena jamy ustnej to jeden z najważniejszych obowiązków pacjenta użytkującego aparat stały.

Budowa aparatu sprzyja odkładaniu płytki nazębnej i resztek pokarmowych, które mogą być przyczyną próchnicy, kamienia nazębnego oraz chorób dziąseł wraz z paradontozą. Najważniejsza zasada to mycie zębów po każdym posiłku, nawet małej przekąsce. Do właściwego szczotkowania zębów służą tradycyjne szczoteczki ręczne lub elektryczne, dostępne są też specjalne szczoteczki do aparatów stałych z odpowiednio wyciętym włosiem dla ułatwienia higieny. Ważne jest, aby podczas mycia zębów pamiętać o każdej przestrzeni wokół zamka oraz samym zamku, który to niewłaściwie myty jest miejscem retencji kamienia nazębnego, co podnosi wartość siły tarcia- spowalnia lub blokuje przesuwanie zębów.

Do prawidłowego mycia przestrzeni między zamkami, która to nie jest dostępna dla tradycyjnej szczotki, służą specjalne szczoteczki jednopęczkowe. Czyszczenie przestrzeni międzyzębowych tradycyjną nicią dentystyczną przestaje być możliwe dla użytkowników aparatu, do tego celu stosuje się specjalne nici Super Floss, które umożliwiają przełożenie nici pod łukiem dzięki sztywnemu fragmentowi nici. Wszelkiego rodzaju płyny do płukania jamy ustnej są polecane jako dodatek do opisanych zabiegów higieny, nigdy jednak nie mogą być stosowane jako substytut właściwego mycia. Prawidłowe mycie zębów i wizyty kontrolne u ortodonty nie zwalniają pacjenta z obowiązku regularnych wizyt kontrolnych u stomatologa (raz na pół roku lub częściej jeśli są wskazania).

BÓL ZĘBÓW
Pierwszy tydzień po założeniu aparatu zęby stają się bolesne głównie na nagryzanie, ból ten jest fizjologiczną reakcją na przyłożoną siłę, zazwyczaj nie ma potrzeby niwelować bólu stosując środki p/bólowe, wystarczy zastosowanie diety płynnej i półpłynnej. Po około 7 dniach ból ustępuje, w trakcie dalszego leczenia powraca jeszcze czasami po zastosowaniu większych sił.

OTARCIA
Aparat składa się z odstających elementów, które w kontakcie ze śluzówką warg, policzków mogą spowodować powstawanie podrażnień, obtarć, ran nawet na całej długości aparatu. Po kilku dniach użytkowania aparatu mięśnie uczą się omijać nieprzyjemnego „ sąsiada „ jakim jest aparat, jednak do tego czasu należy zaklejać aparat w miejscach podrażnień specjalnym woskiem. Wosku nie trzeba wyciągać do jedzenia, przypadkowe zjedzenie go nie stanowi żadnego zagrożenia. Po jedzeniu należy wyjąć go aby móc prawidłowo umyć zęby. Trudno gojące rany można smarować maścią o nazwie Solcoseryl dostępną w aptekach.

JEDZENIE
Aparat jest mocno umocowany na zębach, jednak musi być możliwość łatwego demontażu aparatu bez ryzyka uszkodzenia szkliwa zębów ,dlatego też klej mocujący zamki musi mieć ograniczoną wytrzymałość. Jest to przyczyną wystąpienia ryzyka odklejania elementów aparatu w trakcie jego niewłaściwego użytkowania lub jedzenia zbyt twardych pokarmów. W trakcie użytkowania aparatu należy powstrzymać się od jedzenia bardzo twardych pokarmów jak orzechy, grzanki, itd. , pokarmy twarde należy kroić na mniejsze kawałki ( marchew, jabłko). W razie odklejenia lub uszkodzenia jakiegokolwiek elementu aparatu należy niezwłocznie skontaktować się z ortodontą.

WIZYTY KONTROLNE
Na wizyty kontrolne należy zgłaszać się w wyznaczonym terminie, niekontrolowane działanie aparatu może być przyczyną resorbcji korzeni zębów a nawet utraty uzębienia. Na wizyty należy zgłaszać się ze szczoteczką do zębów.

INFORMACJE DOTYCZĄCE RETENCJI
Dla utrzymania wyniku leczenia potrzebne są aparaty retencyjne: Retainer stały oraz płytka retencyjna. Aparat retencyjny stały jest przyklejony na stałe i jedynym zadaniem pacjenta jest sprawdzanie stabilności drutu. Aparat ruchomy jest wyjmowany, można go zdjąć, ale w początkowej fazie retencji musi być noszony całą dobę z wyjątkiem jedzenia i mycia zębów. W innym przypadku zęby zaczną się przemieszczać i wracać do dawnych pozycji- taka jest fizjologia…

Czas trwania fazy retencyjnej wynosi co najmniej tyle ile trwało właściwe leczenie choć niejednokrotnie istnieje wskazanie do dłuższej a nawet dożywotniej retencji. O właściwym przebiegu retencji w Twoim przypadku poinformuje Cię Twój Ortodonta.

Pierwsza wizyta kontrolna z aparatem retencyjnym powinna odbyć się po 6 tygodnich, druga po 3 miesiącach, kolejna po 6 miesiącach, następne po 1 roku. Na tych wizytach zostaniesz poinformowany o sposobie odstawiania retencji ( t.j. ile godzin na dobę należy nosic aparat górny) Wszelkie awarie aparatów wymagają natychmiastowej wizyty dodatkowej. Awarie aparatów retencyjnych objęte są roczną gwarancją. Naprawy po tym okresie wykonywane są na koszt pacjenta:
– przyklejenie drutu retencyjnego ( za 1 punkt ) 50zł
– naprawa lub dopasowanie płytki retencyjnej w laboratorim 100zł ( płytki termoformowalne nie nadają się do naprawy, w razie uszkodzeń konieczne jest wykonanie nowej płytki )

PAMIĘTAJ
1. Noś aparat retencyjny regularnie, ściśle wg wskazań lekarza
2. Aparat górny zawsze musi być ścisle dopasowany, jeśli nie jest zgłoś się pilnie na kontrolę.
3. Wszelkie uszkodzenia aparatów retencyjnych wymagają natychmiastowej naprawy. ( grożą przemieszczeniem zębów oraz połknięciem drutu)

Pamiętaj zęby „wędrują” przez całe życie, jest to naturalny proces występujący niezależnie od leczenia ortodontycznego.